احیای قلمزنی کرمانشاه

عبدالله مرادی – میلکان
دو دهه پیش وقتی در بازار سنتی کرمانشاه قدم می زدی، تَق تَق تَق صدایی نظر شما را جلب می کرد. صدای قلم های استاد علی اکبر عین القضایی در زدن نقش با قلم فلزیش بر ظروف نقره‌ای، مسی و روحی می آمد ، دستان گرم استاد روح والای انسان را بر فلز بی جان نقش می‌کرد. پس از سرد شدن دستان استاد بازار این هنر نیز تعطیل شد و دیگر نقشی در این بازار زده نشد و این هنر به فراموشی سپرده شد.
به گزارش خبرنگار میلکان، حالا مدیران نگارخانه بلوط پروژهای فرهنگی و هنری در کرمانشاه را آغاز کردهاند و امید دارند به همت محدود هنرمندان این حوزه و مدیران بخش خصوصی و دولتی قلمزنی کرمانشاه را احیاء کنند.
نخستین نمایشگاه قلمزنی کرمانشاه با عنوان «احیاء» از ۲۶خرداد لغایت ۵تیرماه برگزار بود.
در این نمایشگاه هشت نفر از اساتیدی که در زمینه قلمزنی مشغول به فعالیت هستند حضور داشتند که علاوه بر این افراد تعدادی از آثار استاد مرحوم «علی‌اکبر عین القضایی» از اساتید برجسته ایران به نمایش گذاشته شد.
مدیر هنری نگارخانه بلوط گفت: در این نمایشگاه آثار اساتیدی همچون «حبیب الله معتمدی»،«شاهین معتمدی»،«احمدرضا زرنگار»،«مهرداد معتمدی»،«محمدسعید فرشادیان»،«محمدعلی لرستانی»،«ادریس باباخانیان» و «پیام قربانی» به نمایش گذاشته شد.
«نغمه شهلایی» اظهار داشت: حدود ۶۴ اثر در سبک های ریزقلم و برجسته در این نمایشگاه به نمایش درآمد که همه این آثار در سبک قلمزنی کرمانشاهی است که متاسفانه این سبک هنوز به ثبت نرسیده و پیگیر آن هستیم که کرمانشاه را در قلمزنی ایران به ثبت برسانیم.
نوید رحمانی، صاحب امتیاز و مدیراجرایی نگارخانه بلوط نیز منطقه غرب کشور به ویژه استان کرمانشاه را از دیرباز داعیه دار هنر زیبا و کاربردی قلم زنی معرفی کرد و گفت: از زمان مادها هنر قلمزنی در این منطقه مرسوم بوده است و ظروف قلم کاری شده به جا مانده از این دوره که در شهرستان هرسین کرمانشاه وزیویه کردستان به دست آمده است نشان می دهد که هنرمندان ماد پیشینه اصیل قلم زنی ایران به ویژه بر روی مفرغ به مهارت بالایی رسیده اند.
وی افزود: متاسفانه سال‌هاست این رشته هنری در کرمانشاه به دست فراموشی سپرده شده است به طوری که برای دیدن این هنر ناب در کرمانشاه نه بازاری وجود دارد که کار دست این هنرمندان را به نمایش بگذارد و نه موزه ای که به معرفی این رشته هنری و هنرمندانش بپردازد و نه رشته تحصیلی در مراکز آموزش فنی حرفه ای و یا دانشگاهی که علاقه مندان در آن تحصیل کنند ، در حالی که هنرمندان شهرهایی چون اصفهان و زنجان سهم اقتصادی بسیاری از هنر قلمزنی کسب کردند به نحوی که نه تنها بازار داخلی را رونق بخشیدند بلکه موجب ارزآوری خوبی برای ساکنین این شهرها شدند.
رحمانی دلیل این پیشرفت را داشتن چشم انداز هایی با استراتژی مناسب با همکاری نهادهای خصوصی، ادارات دولت بامحوریت صنایع دستی میراث فرهنگی و گردشگری و انجمنهای صنفی دانست.
مدیراجرایی نگارخانه بلوط هدف از اجرای پروژه فرهنگی و هنری احیای هنر قلمزنی را اشاعه فرهنگ و هویت اصیل ایران در بین تمامی اقشار جامعه به ویژه جوانان و نوجوانان و رونق دوباره قلمزنی، ورود به چرخه اقتصاد و کسب درآمد برای هنرمندان این حوزه، جذب گردشگر و ایجاد بستری مناسب برای صادرات این آثار عنوان کرد و گفت: برگزاری اولین رویداد قلمزنی کرمانشاه، برگزاری ورکشاپ قلمزنی و همایش قلمزنی و تقدیر از هنرمندان قلمزن، راه‌اندازی موزه قلمزنی روی نقره، مس و برنج ، راه اندازی اولین فروشگاه قلمزنی هنرمندان کرمانشاهی در محل نگارخانه، ایجاد رشته صنایع دستی در سازمان فنی حرفه ای با هدف انتقال هنر اساتید قلم زنی به نسل بعد و اعلام روزی در کرمانشاه به عنوان روز قلم زنی کرمانشاه از جمله پروژه هایی هستند که تیم نگارخانه بلوط بنا به اهداف تعیین شده تصمیم به اجرای آنها دارد.

باید هنر کرمانشاه را به دنیا معرفی کنیم

رئیس خانه صنعت و معدن استان کرمانشاه نیز مهمترین هدف این گردهمایی را گرفتن آموزش از اساتید قلمزنی عنوان کرد و گفت: فنی و حرفه‌ای مدارک مربیگری اهدا کند و از طرق مختلف به این هنرمندان هنرجو معرفی شود.
جهانبخش شکری گفت: برای هر نفر که در استان شغل ایجاد شود و درآمدی داشته باشد یک معضل اجتماعی کم می شود. این کار با حمایت مدیران ادارات استان از این مربیان امکان پذیر است.
وی تصریح کرد: کرمانشاه از قدیمی ترین سنگ نگاره‌های تاریخی و یکی از کهن ترین جایگاه‌های هنرصنعت دست در دنیا را دارد. این سبک های هنری زیبا را باید نگه داریم و به تمام دنیا معرفی و ایجاد ثروت کنیم.
شکری تصریح کرد: اگر اقتصاد در درون این صنعت نچرخد نمی‌توانیم صاحب هنر هم بشویم. تعداد اساتید این هنر به اندازه انگشتان دست شده است چون درآمد نداشته‌اند.در هر نقطه‌ای که امکان برگزاری نمایشگاه وجود دارد مانند محله‌ای بازدید گردشگران، ورودی شهرها و فرودگاه‌ها این محصولات را معرفی کنیم. این آثار ارزشمند باید در موزه های کشور نگهداری شود و برای آنها شناسنامه ایجاد کنیم.
وی با اشاره به اینکه در حوزه تولید و صنایع برای ایجاد هر اشتغال باید چند میلیارد هزینه کنیم گفت: در حوزه هنر صنایع دستی با حمایت میتوان با کم ترین هزینه اشتغال پایدار ایجاد کنیم.
حالا باید منتظر بمانیم و ببینیم که وعده‌های مدیران نوای تق تق قلمزنی را با گوش کرمانشاهیان آشتی خواهد داد یا این وعده‌ها نیز تنها ندایی گوش خراخ برای خاموش کردن همین کور سوی امد به احیاء خواهد شد.

در تکیه معاون‌الملک خانه قلمزنی راه‌اندازی می‌شود

مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه یکی از اولویت‌ها در حوزه صنایع دستی را علاوه بر نگاه به حوزه آموزش، توسعه و ترویج صنایع دستی، برنامه هایی برای کمک و بازاریابی و فروش محصولات صنایع دستی استان عنوان کرد.
داریوش فرمانی در آیین اختتامیه نمایشگاه احیاء هنر قلمزنی کرمانشاه گفت: به تمامی ۱۴ شهرستان استان کرمانشاه پیشنهاد داده‌ایم که با اختصاص زمین مناسب، بازارچه‌های صنایع دستی را به سبک معماری اصیل ایرانی اسلامی بنا کنیم. این بازارچه‌ها باید به یک جاذبه گردشگری تبدیل شود که در کنار زیبایی، یک حس فرهنگی هویت ایران نیز به بازدید کنندگان و خریداران صنایع دستی القا کند.
وی این نمایشگاه را بارقه‌ی امیدی برای احیا هنر صنعت قلمزنی استان کرمانشاه دانست و گفت: برگزاری کلاسهای آموزشی قلم زنی را در حوزه صنایع دستی در اولویت خواهیم گذاشت و در کنار موزه هنرهای سنتی که ایجاد خواهیم کرد بخشی را به موزه قلمزنی اختصاص خواهیم داد.
مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان کرمانشاه نوید ثبت ملی ۱۰۰ خانه قدیمی در بافت تاریخی کرمانشاه را داد و گفت: در یکی از این بناها یا در تکیه معاون الملک خانه قلم زنی کرمانشاه را راه‌اندازی خواهیم کرد.
مدیر کل فنی حرفه‌ای استان کرمانشاه نیز در این آیین قول شناسنامه دار کردن هنرمندان قلمزن کرمانشاه و دریافت ID مربیگری ملی و بین‌المللی برای این هنرمندان را داد و گفت: با این کار هم می‌توانیم مجوز آموزشگاه و مهارت آموزی به آنها بدهیم و هم هنر آموزان را برای کسب مهارت به آنها معرفی کنیم.
عزیز نوری به ظرفیت عظیم پیاده‌روی اربعین و قرار گرفتن کرمانشاه در مسیر عتبات اشاره و تاکید کرد: نباید فرصت معرفی و فروش آثار قلمزنان در این زمان را از دست بدهیم.

شورای اقتصاد هنر را در کرمانشاه راه‌اندازی کنید

دانشیار رشته اقتصاد دانشگاه رازی با نگاهی به سابقه تاریخی قلمزنی، درخصوص چگونگی رونق هنر های سنتی در اصفهان و گسترش این هنر در ایران و کرمانشاه گفت: کرمانشاه مطمئناً مرکز اصلی صنایع دستی ایران محسوب نمی‌شود اما سرشار از پتانسیل و استعداد در این زمینه است.
دکتر سهراب دل انگیزان تصریح کرد: قرار گرفتن مدرسه امام صادق در کنار بازار اصفهان به عنوان یکی از مراکز اصلی توسعه شیعه در دوران صفویه عامل اصلی صادرات صنایع دستی این شهر بوده است. اساتید بزرگی از این شهر به سمت نجف میرفتند و چون کرمانشاه مسیر اصلی بوده است تحت تاثیر این داد و ستدها قرار گرفته است.
وی با تاکید بر اینکه هنرمندان کرمانشاهی هنر را نه به عنوان شغل اول و دوم و ممر درآمد بلکه به عنوان یک عشق میبینند گفت: اگر بخواهیم هنر صنعت‌ها ریشه‌دار و ماندگار شوند باید حمایت شوند و با اقتصاد منطقه گره بخورند.
این عضو انجمن اقتصاددانان ایران تصریح کرد: صنعت قلم زنی اقتصادی بسیار محکم است و این هنراصفهان را ماندگار کرده است و باعث ریشه دار کردن آن شده است.
دل انگیزان با تاکید بر اینکه باید در موزه ها در کنار نمایش آثار، فروش آثار هنرمندان را نیز در نظر بگیریم گفت: همین فضاهای موجود را میتوان در اختیار هنرمندان قرارداد و برای شروع نیازی به بازارهای خیلی بزرگ نیست.
وی اظهار داشت : هنرمند باید قبل از مرگش ثروتمند بشود اگر آثارش پس از مرگ میلیاردی به فروش برسد هیچ دردی از او دوا نخواهد کرد.
این عضو انجمن علمی بازاریابی ایران پیشنهاد تشکیل شورای اقتصاد هنر در استان کرمانشاه را داد و گفت: این کار نیازمند کار و نگاه جمعی دارد. همه باید برای انجام آن پای کار بیایند. قرار نیست هرگاه نیاز داریم برای اعتبار بخشیدن به برنامه‌ها و کارهایمان از هنرمندان بهره بگیریم و سپس رهایشان کنیم.

آیین اختتامیه نمایشگاه احیاء هنر قلمزنی کرمانشاه