آتش بازي زردويي نماد مهر و دوستي

فرنگيس صفري- ميلکان
به همت کارشناسان ثبت آثار استان، چهار اثرتعزيه خواني روستاي فش کنگاور،ارغوان بافي داريان و آتش بازي و سقزگيري روستاي زردويي در شوراي ثبت آثار ملي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري کشور در فهرست ميراث معنوي ملي به ثبت رسيد.
آتش بازي روستاي زردويي از مراسم و آيين نوروزي اين روستا است که توسط جوانان اين روستا احيا شده است.
آتش از قديم الايام در بين مردم اين منطقه احترام خاصي داشته است و هميشه آتش را پاک و معيار پاکي دانسته‌اند. احترام مردم زردوئي به آتش به آيين اجداد اين مردم يعني آيين زردتشت باز مي گردد. هرچند که مردم هم اکنون اين آيين را رها کرده اند اما اعتقاد و ريشه آن اعتقادات هنور مانده است. هيچ بچه، دختر و پسر، زن و مردي را نمي تواني بيابي که ذاتا از آتش بيزار باشد؛ مخصوصا بچه‌هاي اين روستا علاقه خاصي به آتش دارند. علاوه بر اين مردم اين روستا هيچگاه از کلمه خاموش کردن براي آتش استفاده نمي کنند بلکه هميشه براي آتش شخصيتي زنده قائل هستند به همين خاطر از کلمه کشتن آتش(بي کوژينه) به جاي خاموش کردن آتش استفاده مي‌کنند.
مهمترين مراسم در اين روستا مراسم جشن آتش است که در روز اول نوروز به صورت باشکوهي برگزار مي شود. در زمانهاي نه چندان دور در ايام نوروز در اطراف روستاي زردوئي آتش‌هايي مي‌افروختند و هر خانه فرزندش را مي_فرستاد تا از آن آتش شعله اي را برداشته، به خانه آورد و اجاق خانه را روشن کند. فرزندان مي‌رفتند و هرکدام به نوبه خود شعله اي از آن آتش را برداشته و به خانه مي بردند. افراد ميانسال نيز هميشه در اين مراسم شرکت مي کردند و براي پدر بزرگ و مادر بزرگ فرزندانشان شعله اي از آن آتش افروخته شده را مي بردند بدين سان خانه‌اي که فرزند نداشت اجاق خانه اش خاموش مي ماند و بدين ترتيب واژه اجاق کور در بين مردم به وجود آمد اين رسم معمولا در بين تمام اقوام زاگرس مرسوم بوده اما هم اکنون تنها در بين مردم روستاي زردوئي هنوز زنده مانده است البته با تغييراتي کوچک در حال اجراست.
قبل از شروع آتش بازي مردم اين روستا کبک ها ،پرندگان و جانداران در حال انقراضِ در بند را به نيت احياي دوباره طبيعت آزاد مي کنند. در پاره اي از موارد حتي در راستاي اين امر خير دست به پرورش اين گونه هاي با ارزش به صورت بومي و وحشي زده و در فصل بهار با آزاد سازي آنان جان ديگري به حيات وحش منطقه مي دهند .بعد از مراسم آزاد سازي حيوانات و پرندگان در دامن طبيعت قفس هاي مربوطه را به داخل روستا بر گردانده و در ميدان اصلي روستا بر روي هم مي‌گذارند و در زماني که شعله به دست ها بعد از تبريک عيد به مردم به ميدان روستا مي آيند اين قفس ها را به آتش مي کشند. در آتش زدن اين قفس ها دايه نوروز و باوَ نوروز هماهنگ عمل مي کنند . منظور مردم روستا از اين اقدام اين است که پليدي ها و زشتي ها را بايد به آتش کشيد و به سوي مدينه اي فاضله و دنياي بدون زندان حرکت کرد، بطوري که جهاني داشته باشيم بدور از هر گونه جرم و جنايت، دنيايي که در آن ديگر احتياجي به قفس و زندان نباشد و در تحقق اين امر مرد و زن بايد باهم تلاش کنند به همين خاطر دايه نوروز و باوَ نوروز باهم قفسها را آتش مي زنندو….
بعد از مراسم آتش زدن قفس ها و اتمام مراسم پاي‌کوبي و شادي تقريبا هنگامي که هوا بين روشنايي و تاريکي است، مردم روستا جشن را با آتش زدن گلوله‌هاي پشمي و نخي آغشته به نفت آغاز مي‌کنند، اين گلوله ها را بر روي پشت بام ها براي يکديگر پرتاب مي‌کنند.
در اين مراسم مردم گلوله هاي که جنس‌شان از پشم گوسفند و موي بز است را آتش زده و آن را از پشت بام همسايه به پشت بام ديگري که به صورت پلکاني‌اند پرتاب مي کنند و از اين طريق زمينه سازي مي شود تا اجاق کساني که خاموش مانده نيز روشن شده و همگي در اين جشن سهيم شوند.
درواقع با اين مراسم به نوعي مردم نور، گرما، روشنايي و پاکي و …را با هم تقسيم کرده و به يکديگر هديه مي دهند و در شروع سال نو پر بار براي همه تلاش مي کنند و داشته هايشان را با هم تقسيم، و اين به معناي استفاده بهينه همه از نعمت خدا دادي است.
در اين مراسم چند حالت اتفاق مي افتد؛ يا شخص پرتاب کننده گلوله، مکاني که گلوله را پرتاب مي کند دوست اوست: که در اين حالت دوستي دوچندان شده و ديگري نيز گلوله را به بام ديگري مي اندازد ، يا پرتاب کنند گلوله با صاحب مکاني که گلوله بدان جا پرتاب شده دلگيري اي دارد ، که در اين شرايط بايد به ايشان مهماني دهد مگر آنکه طرف مقابل گلوله را عودت دهد که در اين مورد شرط مهماني عکس خواهد شدو يا پرتاب کنند گلوله با صاحب مکاني که گلوله بدان جا پرتاب شده قهر است، که بايد با او آشتي کند.
شيوه سنتي سقزگيري روستاي زردويي، تعزيه خواني در روستاي فش از توابع کنگاور و ارغوان بافي داريان نيز از ديگرآيين هاي کهن مردمان استان کرمانشاه است که به ثبت ملي رسيده و در شماره هاي بعدي به معرفي اين آيين ها نيز خواهيم پرداخت .