سومار در طول تاریخ از توابع گیلان­غرب بوده است

دکتر شهرام اردشیریان-پژوهشگر حوزه تاریخ

ایران سرا و وطن همه­ی ایرانیان است و تمایزی بین شمال، جنوب، غرب و شرق کشور نیست. ایرانیان، در هر کجا زندگی کنند با عشق به کشور و ملتشان می­خوابند ، بیدار شده و کار می­کنند و امید دارند که کشورشان جایگاهی در خور شایسته­ی این ملت تاریخی داشته باشد. از سویی تباینی بین کرمانشاهی و ایلامی نیست و اگر چنین تقسیماتی وجود دارد، وضعی و قراردادی بوده و در اصالت خود معنا ندارد. این اقدامات فقط برای اداره­ی بهتر امور کشور است تا مسئولان البته توانمند، با برنامه­ریزی علمی تصمیم­گیری کنند و مدیریت را بر اساس یک نظم، ترتیب و نسق قانونی انجام دهند. چنان­چه همگی اطلاع دارند، سومار در طول تاریخ از توابع گیلان­غرب و ولایت، ایالت و استان کرماشان بوده است. اگرچه در مقاطعی تغییراتی در تقسیمات جغرافیایی هم صورت گرفته باشد. در سال 1286 خورشیدی پس از تصویب قانون تشکیل ایالات و ولایات توسط مجلس شورای ملی، ایران به 4 ایالت و 12 ولایت استرآباد… و ….کرمانشاهان تقسیم شد. در 16 آبان 1306 قانون جدیدی تصویب و طبق آن ایران به 10 استان و 49 شهرستان تقسیم شد و کرمانشاهان به نام استان پنجم تصویب گردید. مناطق ایلام، اسلام­آباد غرب، کرمانشاه، سنندج، ملایر و همدان از توابع استان پنجم محسوب می­شدند. استان پنجم شامل چندین شهرستان شد که شهرستان ایلام شامل بخش­های: ایلام، آبدانان، مهران، ارکوازی، دهلران، چوار، بدره و صالح آباد و شهرستان اسلام­آباد (شاه آبادغرب) شامل بخش­های: اسلام­آباد غرب، کرند، قصرشیرین، ایوان، سرپل ذهاب و گیلان غرب بود و … از سال 1343 خورشیدی محدوده استان ایلام به عنوان فرمانداری کل شامل شهرستان های ایلام، دره شهر، دهلران و مهران بخشی از استان کرمانشاهان  به تصویب دولت وقت رسید. در فروردین 1353 پس از تصویب هیات وزیران، فرمانداری کل ایلام شامل فرمانداری های ایلام، دره شهر، مهران و دهلران به استان ایلام تبدیل شد. در سال های بعد به ترتیب فرمانداری های شیروان و چرداول، آبدانان، ایوان و ملکشاهی و سیروان و دره شهر، سرزمین استان ایلام ایجاد شدند. از سویی در تاریخ سوم خرداد 1324 مرکز بخش ایوان غرب به گیلان غرب منتقل شد و به دنبال این تغییرات به تاریخ 1324/7/1 بر اساس تصویب نامة شماره 82278 بخش قصرشیرین از شهرستان اسلام آبادغرب جدا و به شهرستان تبدیل شد و همچنین مرکز بخش ارکوازی در شهرستان ایلام به سومار منتقل و دهستان بولی ضمیمة آن شد. این بخش به همراه سرپل ذهاب در تابعیت شهرستان قصرشیرین قرار گرفت. در سال 1343 شهرستان ایوان از استان کرمانشاه منفک شد و ضمیمه ی استان ایلام گردید. از سویی مشهور است که فرماندهان انگلیسی در جنگ جهانی اول، از سلیمان خان کلهر تقاضای در اختیار گرفتن منطقه ی سومار را دارند و او با درخواست آنان مخالفت کرده و انگلیسی ها در واکنش به مخالفت حاکم کلهر، نسبت به او بدبین شدند. استدلال های مذکور، نشان از آن دارد که منطقه ی سومار پاره ی تن استان کرمانشاه و گیلان غرب بوده و منفک پذیر نیست. اما متاسفانه هیات وزیران در مورخ 1399/8/11 طی نامه ی شماره 91209 که به امضای معاون اول رییس جمهور رسیده، در مورد الحاق بخش هایی از سومار به استان ایلام به وزارت کشور ابلاغ می شود. در بند ب ردیف 10، 11 و 14 که مربوط به سومار است حدود 30 هکتار زمین را شامل می شود که از سومار منفک و به دهستان جدید حاجی بختیار از توابع بخش چوار الحاق می­کنند. از منظری دیگر فاصله ی سومار تا بغداد 155 کیلومتر است و فاصله ی خسروی تا پایتخت عراق حدود 190 کیلومتر است و مرز مهران 255 کیلومتر. همچنین سومار با شهر مندلی عراق 15 کیلومتر فاصله دارد و از این طریق با استان های دیالی، واسط و مرکز عراق می تواند ارتباط تجاری در کوتاه ترین زمان ممکن صورت گیرد. جدای از بحث تجاری و موقعیت سیاسی سومار، این منطقه دارای میدان های گازی و نفتی مهمی است که با اجرای پروژههای بزرگی می­تواند موجب رونق اقتصادی سومار، گیلان غرب، قصرشیرین، سرپل ذهاب، اسلام آبادغرب و کل استان کرمانشاه شود. بنابراین، این رویداد تلخ، ناگوار و ناپسند در این شرایط بد اقتصادی موجب تکدر خاطر اهالی استان کرمانشاه و به ویژه مردم گیلان غرب شده است. از استاندار محترم، سایر مسئولان، مجمع نمایندگان استان به ویژه آقای شهریار حیدری انتظار اکید می‌رود که این مصوبه را  با رایزنی لغو نموده و خاطره ی خوبی از خویش در اذهان عموم مردم بر جای بگذارند.