دکتر شهرام اردشیریان-پژوهشگر حوزه تاریخ
ایران سرا و وطن همهی ایرانیان است و تمایزی بین شمال، جنوب، غرب و شرق کشور نیست. ایرانیان، در هر کجا زندگی کنند با عشق به کشور و ملتشان میخوابند ، بیدار شده و کار میکنند و امید دارند که کشورشان جایگاهی در خور شایستهی این ملت تاریخی داشته باشد. از سویی تباینی بین کرمانشاهی و ایلامی نیست و اگر چنین تقسیماتی وجود دارد، وضعی و قراردادی بوده و در اصالت خود معنا ندارد. این اقدامات فقط برای ادارهی بهتر امور کشور است تا مسئولان البته توانمند، با برنامهریزی علمی تصمیمگیری کنند و مدیریت را بر اساس یک نظم، ترتیب و نسق قانونی انجام دهند. چنانچه همگی اطلاع دارند، سومار در طول تاریخ از توابع گیلانغرب و ولایت، ایالت و استان کرماشان بوده است. اگرچه در مقاطعی تغییراتی در تقسیمات جغرافیایی هم صورت گرفته باشد. در سال ۱۲۸۶ خورشیدی پس از تصویب قانون تشکیل ایالات و ولایات توسط مجلس شورای ملی، ایران به ۴ ایالت و ۱۲ ولایت استرآباد… و ….کرمانشاهان تقسیم شد. در ۱۶ آبان ۱۳۰۶ قانون جدیدی تصویب و طبق آن ایران به ۱۰ استان و ۴۹ شهرستان تقسیم شد و کرمانشاهان به نام استان پنجم تصویب گردید. مناطق ایلام، اسلامآباد غرب، کرمانشاه، سنندج، ملایر و همدان از توابع استان پنجم محسوب میشدند. استان پنجم شامل چندین شهرستان شد که شهرستان ایلام شامل بخشهای: ایلام، آبدانان، مهران، ارکوازی، دهلران، چوار، بدره و صالح آباد و شهرستان اسلامآباد (شاه آبادغرب) شامل بخشهای: اسلامآباد غرب، کرند، قصرشیرین، ایوان، سرپل ذهاب و گیلان غرب بود و … از سال ۱۳۴۳ خورشیدی محدوده استان ایلام به عنوان فرمانداری کل شامل شهرستان های ایلام، دره شهر، دهلران و مهران بخشی از استان کرمانشاهان به تصویب دولت وقت رسید. در فروردین ۱۳۵۳ پس از تصویب هیات وزیران، فرمانداری کل ایلام شامل فرمانداری های ایلام، دره شهر، مهران و دهلران به استان ایلام تبدیل شد. در سال های بعد به ترتیب فرمانداری های شیروان و چرداول، آبدانان، ایوان و ملکشاهی و سیروان و دره شهر، سرزمین استان ایلام ایجاد شدند. از سویی در تاریخ سوم خرداد ۱۳۲۴ مرکز بخش ایوان غرب به گیلان غرب منتقل شد و به دنبال این تغییرات به تاریخ ۱۳۲۴/۷/۱ بر اساس تصویب نامة شماره ۸۲۲۷۸ بخش قصرشیرین از شهرستان اسلام آبادغرب جدا و به شهرستان تبدیل شد و همچنین مرکز بخش ارکوازی در شهرستان ایلام به سومار منتقل و دهستان بولی ضمیمة آن شد. این بخش به همراه سرپل ذهاب در تابعیت شهرستان قصرشیرین قرار گرفت. در سال ۱۳۴۳ شهرستان ایوان از استان کرمانشاه منفک شد و ضمیمه ی استان ایلام گردید. از سویی مشهور است که فرماندهان انگلیسی در جنگ جهانی اول، از سلیمان خان کلهر تقاضای در اختیار گرفتن منطقه ی سومار را دارند و او با درخواست آنان مخالفت کرده و انگلیسی ها در واکنش به مخالفت حاکم کلهر، نسبت به او بدبین شدند. استدلال های مذکور، نشان از آن دارد که منطقه ی سومار پاره ی تن استان کرمانشاه و گیلان غرب بوده و منفک پذیر نیست. اما متاسفانه هیات وزیران در مورخ ۱۳۹۹/۸/۱۱ طی نامه ی شماره ۹۱۲۰۹ که به امضای معاون اول رییس جمهور رسیده، در مورد الحاق بخش هایی از سومار به استان ایلام به وزارت کشور ابلاغ می شود. در بند ب ردیف ۱۰، ۱۱ و ۱۴ که مربوط به سومار است حدود ۳۰ هکتار زمین را شامل می شود که از سومار منفک و به دهستان جدید حاجی بختیار از توابع بخش چوار الحاق میکنند. از منظری دیگر فاصله ی سومار تا بغداد ۱۵۵ کیلومتر است و فاصله ی خسروی تا پایتخت عراق حدود ۱۹۰ کیلومتر است و مرز مهران ۲۵۵ کیلومتر. همچنین سومار با شهر مندلی عراق ۱۵ کیلومتر فاصله دارد و از این طریق با استان های دیالی، واسط و مرکز عراق می تواند ارتباط تجاری در کوتاه ترین زمان ممکن صورت گیرد. جدای از بحث تجاری و موقعیت سیاسی سومار، این منطقه دارای میدان های گازی و نفتی مهمی است که با اجرای پروژههای بزرگی میتواند موجب رونق اقتصادی سومار، گیلان غرب، قصرشیرین، سرپل ذهاب، اسلام آبادغرب و کل استان کرمانشاه شود. بنابراین، این رویداد تلخ، ناگوار و ناپسند در این شرایط بد اقتصادی موجب تکدر خاطر اهالی استان کرمانشاه و به ویژه مردم گیلان غرب شده است. از استاندار محترم، سایر مسئولان، مجمع نمایندگان استان به ویژه آقای شهریار حیدری انتظار اکید میرود که این مصوبه را با رایزنی لغو نموده و خاطره ی خوبی از خویش در اذهان عموم مردم بر جای بگذارند.