گزارش از عبدالله مرادی | میلکان
در حالی که سال‌هاست که کرمانشاه به عنوان «فقیرترین استان ایران» در رسانه‌ها تکرار می‌شود، ناصر گُلی، فعال فرهنگی و اجتماعی کرمانشاه، با راه‌اندازی «خانه روغن کرمانشاهی» و یک کارخانه تولید روغن سنتی در شهرک صنعتی زاگرس، تلاش دارد به جامعه و مسئولین استان ثابت کند که این روایت را می‌شود تغییر داد؛ روایتی که او معتقد است تنها از مسیر «فرهنگ، گردشگری و غذا» قابل بازنویسی است.
سه کلیدواژه برای نجات یک استان
گُلی در مراسم افتتاح «خانه روغن کرمانشاهی» گفت: «اگر رئیس‌جمهور کنارم می‌نشست و می‌پرسید برای نجات کرمانشاه از فقر چه کنیم؟سه واژه می‌گفتم: فرهنگ، گردشگری و غذا. اگر این سه حوزه درست شود، فقر کرمانشاه تمام می‌شود.»
انتقاد از نابسامانی بازار و فراموشی میراث محلی
ناصر گُلی در بخش دیگری از سخنانش از وضعیت اقتصادی استان و نحوه استفاده از ظرفیت‌های محلی انتقاد و تصریح کرد: «کرمانشاهی باید گران‌ترین غذاهای ایران را برای مهمانش آماده کند؛ از خورش خلال تا دنده‌کباب. اما در نهایت گردشگر، شش بسته نان برنجی را زیر یک میلیون تومان می‌خرد و می‌رود. این یعنی ارزش افزوده‌ای برای استان باقی نمی‌ماند.»
او با اشاره به مشکلات بازار صنایع‌دستی و غذایی گفت: «وقتی در بزرگ‌ترین فروشگاه نان‌برنجی کرمانشاه کل موجودی‌اش کمتر از دویست میلیون تومان است، نمی‌توان انتظار رشد اقتصادی داشت. ما باید یاد بگیریم ارزش تولید خود را بالا ببریم.»
احیای دانش دو هزار ساله روغن کرمانشاهی
به گفتهٔ گُلی، هدف پروژهٔ جدید احیای روش اصیل و بومی تولید روغن کرمانشاهی است؛ روشی که ریشه در هزاران سال پیش دارد.
او توضیح داد: «روغن کرمانشاهی واقعی از شیر دام‌های چراگاهی تولید می‌شود که از گیاهان دارویی زاگرس تغذیه کرده است. شیر تبدیل به ماست و سپس کره می شود و بعد از آن روغن به‌دست می‌آید. این روغن باید ماه‌ها در هیزه، در کنار گیاه چویر، بخوابد تا عطر و خاصیتش کامل شود.»
این کارآفرین کرمانشاهی افزود: «آنچه امروز در بازار می‌بینید بیشتر روغن حیوانی صنعتی است که در تهران تولید می‌شود. نود درصد بازار روغن حیوانی کشور دست یک برند تهرانی است که حتی یک کارگر کرمانشاهی ندارد.»
«خانه روغن کرمانشاهی»؛ گامی برای حفظ هویت غذایی
گُلی تأسیس «خانه روغن کرمانشاهی» را تلاشی برای بازگرداندن برند اصیل این محصول دانست و گفت: «ما نه وام گرفتیم و نه با پول دولتی کار کردیم. اما بزرگ‌ترین کارخانه روغن کرمانشاهی و بزرگ‌ترین انبار هیزه جهان را ایجاد کردیم. امروز روغن ما دو برابر بازار قیمت دارد، ولی فروش‌مان هم دو برابر است؛ چون اصالت را حفظ کردیم.»
او ادامه داد: «می‌خواهیم نام پدران‌مان را زنده کنیم. روغن کرمانشاهی فقط یک خوراکی نیست؛ میراثی است از تمدن زاگرس.»
از تولید روستایی تا برند ملی
ناصرگلی در بخش دیگری از سخنانش، با اشاره به گسترش فعالیت‌های اقتصادی زنان روستایی گفت: «امسال پنج خروار ترخینه توسط زنان روستایی دالاهو تولید و به تهران، مشهد و اصفهان فروختیم. همچین خانم افسانه، کارآفرین روستای دالاهو و گهواره، بیست نیروی فعال دارد و ویدئوی زندگی‌اش دو میلیون بار دیده شده است. این یعنی اقتصاد روستایی زنده است اگر آن را روایت کنیم.»
او افزود: «ما امروز بزرگ‌ترین صفحه محصولات ارگانیک در ایران را داریم با چهارصد هزار دنبال‌کننده. مردم دنبال اصالت و داستان‌اند، نه فقط کالا.»
انتقاد از سیاست‌گذاری و دعوت به هم‌افزایی
موسس خانه روغن کرمانشاهی در پایان از مسئولان استانی خواست تا نگاه صنعتی به کرمانشاه را کنار بگذارند و بر ظرفیت‌های فرهنگی و خوراکی تمرکز کنند وافزود: «کرمانشاه دیار صنعتی نیست. زور نزنید این‌جا کارخانه فولاد بسازید. این‌جا دیار قصه‌ها و غصه‌هاست. اگر قصه‌مان را خوب روایت کنیم، اقتصادمان می‌چرخد.»
او تأکید کرد: «من معتقد به برد برد نیستم، بلکه به “برد-برد- برد” معتقدم. من باید ببرم، شما هم باید ببرید. وقتی گردشگر می‌آورید، وقتی من می‌فروشم، وقتی او محصول اصیل می‌خرد هم برد کرده است.»
مدل اقتصادی بومی برای احیای برند منطقه‌ای
تحلیلگران حوزه اقتصاد محلی، پروژه‌ای مانند «خانه روغن کرمانشاهی» را نمونه‌ای از مدل‌های اقتصاد بومی و مبتنی بر روایت فرهنگی می‌دانند. این مدل به‌جای رقابت در بازار صنعتی، بر احیای روش‌های سنتی، ارزش‌گذاری فرهنگی و بسته‌بندی مدرن تمرکز دارد.
در عین حال، چالش‌های بزرگ‌تری در پیش است: فقدان برندهای ملی قدرتمند در غرب کشور، کمبود زیرساخت‌های بازاریابی و نیاز به حمایت هدفمند در ثبت و حفاظت از نشان‌های جغرافیایی محصولات محلی.
گُلی امیدوار است که «خانه روغن کرمانشاهی» بتواند الگویی برای دیگر محصولات منطقه شود؛ از ترخینه و سقز گرفته تا تنبور و صنایع‌دستی. او می‌گوید: «اگر من برند موفق روغن کرمانشاهی شوم، دیگران هم در ترخینه و گلیم و تنبور چنین خواهند شد. آن‌وقت کرمانشاه می‌درخشد.»
برای دیدن گزارش تصویری آیین افتتاح خانه روغن کرمانشاهی روی لینک زیر را کلیک کنید
