از قبح خال تا رواج تتو

پریسا کریمی – گروه اجتماعی
این روزهابعیدمیدانم کسی ازدنیای گسترده اینترنت استفاده کندومطالب جورواجوردرموردخالکوبی راندیده باشد.
خالکوبی که امروزه “تتو” نامیده میشود، همان نقش ونگارهایی‌است که روی قسمت هایی ازبدن حکاکی میشود.
تاریخچه ی تتو به ادوارقدیم برمیگردد که شواهدآن رامیتوان درتندیسه های پازیریک ولرستان که ازدوره ی هخامنشی به جامانده است،مشاهده کرد.
درزمان ابن سینا هم ازخالکوبی برای تسکین دردها درنقاط مختلفی ازبدن استفاده می کردند.
خالکوبی درگذشته فقط به افراد خاص و گنده لات های محل اختصاص داشت،که گاهابرای خودنمایی یاترساندن مردم این کار را می‌کردند، امروزه نمود متفاوتی پیدا کرده و نه تنها درایران بلکه دردنیابسیارفراگیر شده است. به طوری که درصدر اخباردنیا حرف از تتو فلان بازیگر یا فوتبالسیت به میان می‌آید و این نشان میدهد که برای مردم مهم و این قضیه به یک مد تبدیل شده است. متاسفانه می‌بینیم که چگونه مثل قارچی سمی ومهلک هزینه و وقت شماری ازهموطنان را می‌گیرد.
پوست ازتو،جوهرازمن
یکی از خالکوبهای قدیمی کرمانشاه در گفتگویی که با میلکان داشت می گوید: آن زمان همه کسی خال نمی زد و خال کوبها هم برای هر کسی خال نمیزدند. برای کسانی خال می زدیم که شناخته شده و یا اینکه مورد تایید افراد خاص بودند. برای خالکوبی خیلی از جوانب و مسائل خانوادگی افراد را در نظر میگرفتیم؛ حتی اگر می دانستیم برادر بزرگتر و یا پدر فرد راضی به این کار نیست برایش خال نمیزدیم.
او در خصوص نقش و نگارهایی که با خال بر تن افراد قدیمی زده میشد اظهار می دارد: پیش تر طرح ها ساده و گاهی با نقاشی‌های ضعیف کشیده می‌شد. آرام آرام با کشیده شدن نقش شخصیت‌های شاهنامه سبک جدیدی در این کار به وجود آمد. مدتی نقاشیهای کتاب “کارو” و زمانی طرح ۷۲ برگ حافظ مد شد ، با به وجود آمدن ظرافت در این نقش‌ها کارها به سمت مینیاتوری شدن رفت و گاهی حتی خالکوب‌هایی که با ظرافت بیشتری کار می‌کردند به نقاشی های استاد فرشچیان نیز نیم نگاهی داشتند .
این خال کوب که کار خود را از اوایل دهه ۵۰ شروع کرده است معتقد است: کسانی که خال می زدند کمتر این خال‌ها را در معرض دید عموم قرار می دادند و گاهی بر اساس عشق، علاقه و خاطرات خود نشانی بر بدنشان نقش می بست. مثلا کسی نقش لیلی و مجنون را برای یاد آوری عشقش و دیگری تصویر نخل را برای یاد مولایش می زد. گاهی با نوشته و اشعار ابراز علاقه به مادر می کردند و گاهی شعرهای خاص را سفارش می‌دادند.
او با اشاره به اینکه افرادی که ویژگی های خاص مردانگی و نامی به بزرگی و معروفیت در محله و شهر داشتند خال می‌کوبیند تاکید می‌کند : خالهایی که زده می شد تک بود. نقش خال افراد منحصر به فرد و برای کس دیگری تکرار نمی شد.
این خالکوب از سوزنهای ریز ته طلایی و جوهر چینی ۲رنگ به عنوان ابزارهای اصلی خالکوبی نام می برد و میگوید: زمانی که جوهردر دسترس نبود از دوده سوختن کش‌های پلاستیکی و مخلوط کردن آن با چایی غلیظ استفاده میکردیم. قبل تر از ما با استفاده از آب تره و شیر نیز جوهر درست می کردند که جوهر سبز رنگ تهیه میشد.
او پیاده کردن نقش زیبای سیمرغ اثر استاد فرشچیان را زیبا ترین کار خود می داند و می افزاید: برای این کار یک روز و نیم وقت گذاشتم .
برای اغلب افرادی که اقدام به خالکوبی میکردند درد خال کوبی مهم نبود اما برخی افراد کار را نیمه کاره رها می کردند و نمیگذاشتند ادامه بدهیم.
این مرد میانسال که این روزها به کنده‌کاری بر روی چوب و خراطی مشغول است می گوید:حرفه ای هایی که خالکوبی می کردند به تعداد انگشتهای یک دست نبودند و اکثر آنها نیز این کار را به عنوان شغل و حرفه نمی دانستند. سراب و رودخانه‌های محل آبتنی اطراف شهر کرمانشاه و گود زورخانه ها محلی برای نمایش و تبلیغ خال کوبی های ظریف بود.
او معتقد است که خیلی از جوانان امروز به خاطر همزاد پنداری با مردان خوش نام و بزرگ آن روزها اقدام به تتو و خالکوبی می‌کنند ، غافل از اینکه این خط و خالها نبود که آنها را در بین مردم خوش نام کرده بود بلکه مردانگی و مروت آنها بود که از آنها نام ونشان بر جای گذاشته است.
خودنمایی به روش خودآزاری
مولاناشعری دراین باره دارد باعنوان”شیربی یال ودم واشکم که دید”، ماجرای پهلوانی قزوینی است که روزی نزد دلاک می رود وازاومیخواهد نقش شیری را برشانه اش خالکوبی کند،دلاک که شروع بکارمی‌کند پهلوان دردش می‌گیرد وچندین بار ازاو میپرسد :الان کجای شیررا می‌کشی!؟اوهم هربارپاسخی میدهدو پهلوان میگوید آن قسمت رانمی‌خواهد بکشی! القصه دلاک که ازدست وی به ستوه می آید باخشم میگوید:آخرچه کسی شیر بی یال ودم وشکم دیده!؟اصلا خداچنین شیری نیافریده است.
اما این روزها داستان متفاوت شده است و تتو انواع مختلفی دارد. دسته ای تقلیدی است یعنی جوانان برای الگو برداری از افراد سرشناس ومشهور،مدل تتو وی را برروی بدن خود میزنند. دسته ای دیگر مخصوص بزهکاری است، اما این مسئله رانمی‌توان مستقیما به افراد مجرم تعمیم داد. صرفا هرکسی خالکوبی دارد مجرم نیست. انواع دیگر تتو که بین خانم ها رواج بیشتری دارد، تتو ابرو، خط لب و خط چشم است که بادرد زیادی همراه است .کسانی که طی عمل‌های مختلف، و دردهای بسیار زیاد فقط برای زیبایی تتودائمی انجام میدهند این سوال را درذهن ها ایجاد می‌کنند که آیا به جان خریدن این خطرات واقعا به ریسکش می‌ارزد!؟ البته درمواردی مثل کسانی که لب شکری هستند یا مادرزادی خط لب یا ابرو ندارند،قطعا انجام این کار لازم است.
مسئله ی قابل تامل اینجاست که این مدل ها پس ازگذشت زمان،اصطلاحا ازمد می روند یا شخص از مدل تتوی خود ناراضی است .این احساس تازه شروع سر دراز این قصه است.
مراکز غیر قانونی تتو می‌تواند منشاء انتقال ایدز باشد
دکترابراهیمی متخصص پوست درگفت وگوباخبرنگار میلکان آنلاین میگوید: پاک کردن تتو باید زیر نظر متخصص و با استفاده از دستگاه لیزر انجام شود که علاوه بر هزینه بالا مشکلات دیگری هم دارد. این دستگاه تعداد محدودی رنگ را می‌تواند پاک کند. بسیاری ازمردم از راه‌هایی مثل سوزاندن استفاده میکنند که بازهم این روش به طور کامل اثر تتو راپاک نمی‌کند.
وی افزود: باتوجه به اینکه تتو باسوزن انجام می‌شود ودستگاه های جدید چندین سوزن دارند،این عمل باعث ایجاد زخم برروی پوست می‌شود که راه ورود عوامل بیماری زا به بدن بازمی‌شود . ممکن است درمحل زخم پوست دچارالتهاب وعفونت شود. مشکل اینجاست که اگر این کاردرمراکز غیرقانونی انجام شودکه ازیک سوزن برای چندین نفراستفاده می‌کنند خطرات بیشتری دارد .این عمل میتواند باعث انتقال بیماری هایی مثل HIVو هپاتیت نوع B شود.
به خاطر همین موضوع از افرادی که تتو دارند هنگام انتقال خون آزمایشات مختلف گرفته می‌شود.
وی درادامه با اشاره به مشکلات این کارگفت:عده ای ممکن است به رنگ های استفاده شده در این کار حساسیت نشان داده و دچار عفونت شوند .
تتو باید توسط کسانی انجام شود که مدرک فنی و حرفه ای داشته باشند
باتوجه به دستورالعملی که از وزارت بهداشت درخصوص میکروپیگمانتاسیون دردست هست،افراد با گذراندن دوره ی این کار زیرنظر ارگانهای معتبرودریافت گواهی معتبر از این سازمان میتوانند فعالیت کنند.
کارشناس مسئول بهداشت محیط مرکز بهداشت شهرستان کرمانشاه دراین زمینه گفت:انجام تتو باید توسط فردی انجام ‌گیرد که در مراکز فنی و حرفه‌ای دوره دیده و تاییدیه دستگاه میکروپیگمانتاسیون را نیز از سازمان مربوطه گرفته باشد زیرا ممکن است تقلبی باشد. تتو دراین مراکز بر روی لایه‌ی اول پوست انجام می‌گیرد که آسیبی به پوست نمی زند، خطر این کار نهایتا تحریک پوستی است که به وسیله پمادحل میشود
بهمن خدادادی افزود:افرادی که به هردلیلی ازتتوی خود پشیمان می‌شوند و به مراکز غیر قانونی مراجعه می‌کنندآنجا این مراکز به جای پاک کردن از موادبی رنگ کننده استفاده میکنند.
بهمن خدادادی در ادامه با اشاره به خطر انتقال بیماری ها گفت:بیماری هایی مثل HlV که دوره‌ی نهفتگی طولانی دارند و حتی با آزمایش علائم بیماری ظاهرنمی‌شود، پس بهتراست افراد خود را به دردسرنینداخته و اگر میخواهند این کار را انجام دهند از مراکز مجاز استفاده کنند. اگر در این مراکز مشکلی هم پیش بیاید می‌توانند شکایت خود را به مراجع قضایی اطلاع دهند.
وی تصریح کرد : همشهریان می توانند هرخطایی درزمینه بهداشتی در آرایشگاه‌ها و مراکز تتو دیدند آدرس دقیق را به سامانه ۱۹۰ اطلاع دهند.