جشن چله تاوسان برگزار شد

جشن چله تاوسان با اصالتی به قدمت تاریخ کوردان و با سیمایی به سان اورامان زیبا در روستای زردوئی برگزار شد.
در ادوار گذشته در روستاهای اورامان تابستان مراسم و جشنی برگزار می شد به نام چله تاوستان که در بعضی متون تاریخی از آن بعنوان نوروز بل یا نوروز تاوسان هم یاد می شود.در چنین روزی مردم در خارج از روستا در محلی سبز که معمولا باغات اورامان بود به دور هم جمع می شدند و تنقلات و داشته های غذایی خود را در داخل سبد بزرگی بر روی هم می ریختند. سپس خان یا بزرگ طایفه این عایدات را بین حاضرین در جشن ، بر حسب نیازشان تقسیم می نمود.
سپس به شادی و آواز خوانی و شکر گزاری مشغول می شدند. و در همین حین نیز مترسکهای مزارع را با ساز و آواز به محل جشن منتقل می کردند( دختران مترسکهایی با سیمای زن و پسران مترسکهایی با سیمای مرد را به همراه داشتند) در این مراسم نزدیک ظهر با ریختن آب بر روی یکدیگر اتمام چله و برداشت مزارع و آغاز فصل میوه باغات را به هم تبریک می گفتند.
بعد از ناهار زنان همراه پسران به لب چشمه می رفتند و با شادی و سرور با کوزه از چشمه برای حاضرین در جشن آب می آوردند که بخشی از این آب توسط پیر زن ده با رب انار و شیره توت مخلوط شده و تبدیل به شربتی بسیار خوشمزه برای مردم می شد.
در متون گذشته آمده است :در چنین روزی کشاورزان ، دامداران و باغبانان عایدات خود را جمع آوری کرده و خراج خود را پرداخت نموده و مابقی را برای یکسال ذخیره می‌کردند‌ . به همین خاطر این روز، روز خراج هم نامیده می شد . ( بی شباهت به اظهار نامه های مالیاتی این دوران در اواخر خردادماه نیست).
بعد ها که امر سقز گیری از درختان بنه مرسوم شد ، بعضی از نویسندگان به اشتباه از این مراسم به عنوان نظرانه شاه شیراز یاد کردند . چرا که در چنین روزی معمولا فرآیند سقز گیری به اتمام می رسید و مردم بخاطر شکرگزاری از نعمت خداوند قبل از شکستن چال سقز دامی را قربانی شاه شیراز میکردند‌. گاها ” این مراسم با مراسم چله تاوسان یا همان نوروز تاوسان یکی می شود . به همین خاطر در بعضی موارد به اشتباه این مراسم را نذرانه شاه شیراز گفته اند ‌.
در این روز چون مردم در آمد و ثمره یک سال زحمت خود را برداشت میکردند زیباترین و آراسته ترین لباسهایشان را می پوشیدند و لباسهای کهنه خود را داخل آتشی که غروب در همان محل باغ برپا میشد می سوزاندند و بدین ترتیب کهنه گی و اندوه و غم را می سوزاندند . این آتش در وسط ۱۲ آتش دیگر قرار میگرفت (به معنای ۱۲ ماه سال) که دایره وار به دورش توسط حاملان آتش قرار داده شده بود ( دایره وار بودن نشان از چرغه عمر آدم ) و سپس به دور آن به شکل همان دایره به هلپرکی و پای کوبی مشغول می شدند.
روشن کردن آتش در تابستان به این معنی بود که در زمستان برف کمتری بیاید چرا که آمدن برف به معنای سرمای بیشتر و ماندن دام ها در آغل و مصرف علوفه بیشتر بود.
در چنین روزی مردم همه همراه خود غذا می آوردند و همه(فقیر و ثروتمند، پیرو جوان،زن ومرد و…) بر سر یک سفر می نشستند تا برابری و تساوی خود را در برابر خداوند خالق و همچنین در زندگی روزمره نشان دهند.
رسم بود در آخر مراسم گاها آن مترسکهایی که پسران و دختران آورده بودند را در آب می انداختند یا آنکه آن را در همان آتش می‌سوزاندند، اگر آن سال پرباران و پر برکت می بود برای تکرارش مترسکها در آب انداخته میشد و اگر کم بارشی بود مترسک را می سوزاندند ( در گذشته مترسکها نگهبان باغ و مزرعه بودند)
در منطقه ما این مراسم در زردویی نمود بیشتری داشته است. به گفته بزرگان زردوئی مانند حاج محمد تقی حیدری و محمد سعید رحمانپور و… با آمدن خوانین جوانرود به زردوئی و باز شدن پای تجار به دشت مایَشت(ماد دشت ،ماهی دشت) این جشن مسکوت شد به گونه ای که آثار این مراسم را باید در دست نویس های گذشته و تاریخ شفاهی مردم جست .
مردم اورامان بعد از نوروز ،دو چله معتدل داشتند و بعد از چله دوم چله تاوسان یا همان چله تموز آغاز میشد .یعنی از اول تیر شروع و تا ۱۰ مرداد ادامه می یافت . جشن چله از ۱۰ مرداد تا ۱۳ مرداد بصورت شناور در تغییر بود( چهار روز گویای چهار فصل سال) و متناسب با خاستگاه و شرایط مردم برگزار می‌شد . در زمان دیلمان و طبری ها ( بنیان گذار حکومت طبری ها اسپهبد پاو بود که به قولی نام پاوه برگرفته از نام اوست) . چون مردم در اول بهار معمولا کم بضاعت بودند نوروز را در چنین روزی برگزار می کردند به همین خاطر به آن نوروز بل( تاوسان )هم گفته می شود ‌یعنی روز آغاز تقویم این دو حکومت از جشن چله تابستان برگزارمی‌شد.