از هولِ حلیم در دیگ نیفتیم!

عبدالله مرادی – میلکان
کرمانشاه، شهری با پیشینه‌ای درخشان در حوزه محیط زیست شهری، به پشتوانه تلاش‌های فعالان مدنی چون دکتر هایده شیرزادی، حالا در آستانه اجرای طرحی نوآورانه قرار گرفته است تولید سوخت از زباله‌های غیرقابل بازیافت « RDF» طرحی که اگرچه نوید آینده‌ای پایدار در مدیریت پسماند و انرژی را می‌دهد، اما بدون رعایت الزامات زیست‌محیطی ممکن است به بحرانی تازه بدل شود.
زباله، فرصت یا تهدید؟
در سالهای اخیر، «مادر زمین» در کرمانشاه از سطح یک دغدغه فرهنگی به موضوعی اجرایی و تصمیم‌ساز بدل شده است. یکی از مهمترین گام‌های این جریان، طرح استفاده از پسماندهای غیرقابل بازیافت برای تولید سوخت مخصوص صنایع سنگین مانند کارخانه‌های سیمان است.
این سوخت که« RDF» نام دارد، از اجزای خشک زباله با ارزش حرارتی بالا مانند نایلونها، پلاستیکها و منسوجات مصنوعی تولید میشود و به عنوان جایگزین سوختهای فسیلی به کار میرود. با توجه به ناترازی انرژی در کشور و فشار بر منابع گازی، این نوآوری از حمایت نهادهایی چون شهرداری، استانداری و وزارت کشور برخوردار شده و کرمانشاه را به نخستین استان پیشگام در اجرای این طرح بدل کرده است.
مزایا در برابر مخاطرات زیست محیطی
تولید« RDF» می‌تواند مزایایی چون: کاهش دفن زباله، کاهش انتشار متان و صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی را در پی داشته باشد. با این حال، این فرآیند اگر بدون زیرساخت‌های مناسب و نظارت دقیق انجام شود، ممکن است منجر به انتشار مواد سمی مانند دیوکسین‌ها، ذرات معلق و فلزات سنگین شود.
نگرانی اصلی در کرمانشاه به موقعیت جغرافیایی کارخانه سیمان غرب برمی‌گردد؛ این کارخانه در دامنه کوه پرآو و در مجاورت دو روستای مسکونی قرار دارد. شرایط توپوگرافیک و جریان‌های بادی منطقه می‌تواند آلودگی‌های احتمالی را تا شهر کرمانشاه نیز بازگرداند. این مسئله زنگ خطری جدی برای سلامت عمومی است.
اجرای موفق این طرح می‌تواندالگویی برای کشور باشد
در پی بازدیدهای میدانی، جلسه پیگیری اجرای طرح « RDF» با حضور استاندار، شهردار، مدیران کارخانه سیمان غرب، کارخانه بازیافت، و اداره کل محیط‌زیست استان برگزار شد.
منوچهر حبیبی، استاندار کرمانشاه، این طرح را از منظر ملی حائز اهمیت خواند و خواستار تسریع در اجرای زیرساختهای فنی شد.
او تاکید کرد: «اجرای موفق این طرح میتواند الگویی برای کشور باشد؛ اما بدون همکاری بین بخشی، تحقق آن دشوار است».
استاندار کرمانشاه همچنین بر لزوم ایجاد هم‌افزایی بین‌بخشی و اجرای توافقات میان شهرداری، کارخانه بازیافت و سیمان غرب و ارائه جدول زمانبندی روشن برای بهرهبرداری نهایی از طرح تاکید کرد.
قصاص قبل از جرم نکنیم!
در گفت‌وگوی میلکان با سعید دزفولی‌نژاد، مدیرکل محیط‌زیست استان کرمانشاه در پاسخ به ایننگرانی‌ها بیان داشت: نمی‌توان به کارخانه‌ها گفت: از چه فیلترهایی استفاده کنند؛ ما تنها می‌گوییم که باید استانداردها رعایت شود. «اگر آلودگی بیش از حد مجاز باشد، برخورد قانونی می‌کنیم».
او افزود: دستورالعمل‌های فنی « RDF» در سال ۱۳۹۹ توسط شورای عالی محیط‌زیست تصویب شده و پارامترهایی مانند رطوبت، اندازه قطعات و ویژگی‌های شیمیایی آن مشخص است. همچنین، به دلیل دمای بالای کورههای سیمان و ذوبآهن، بخش زیادی از پیوندهای شیمیایی در همان فرآیند شکسته شده و خطر کمتری دارند.
مدیرکل محیط‌زیست استان کرمانشاه در خصوص پسماند باقیمانده از « RDF»که یکی دیگر از نگرانی های خبرنگار میلکان بود نیز تاکید کرد: «اگر کارخانه خودش نتواند آنها را بی‌خطر کند، موظف است اطلاعات آن را در سامانه جامع محیط زیست ثبت کرده و از شرکت‌های دارای مجوز برای بی‌خطرسازی استفاده کند».
جسارت در کنار درایت
در حالیکه کرمانشاه گام نخست را در تبدیل پسماند به سوخت برداشته، این اقدام نباید با شتابزدگی و سادهانگاری همراه شود. اگر زیرساخت‌های فنی، نظارت مستمر و شفافیت در اطلاعات زیست محیطی فراهم نشود، طرح « RDF» به جای حل بحران، خود تبدیل به بحران خواهد شد.