یادداشت : عبدالله مرادی مدیرمسئول ماهنامه اقتصادی کانی
▫️برخی نظریه‌‌های جامعه شناسی در همه جنبه ها و زوایای زندگی انسان مصداق و کاربرد دارد.
▫️نظریه« پنجره شکسته »از نظریه های اجتماعی و جامعه شناختی است که به نقش محیط در رفتارهای نامطلوب اجتماعی اشاره دارد.
حتما تاکنون از کنار خانه‌ای گذر کرده اید که به واسطه متروکه بودن و یا عدم کفایت مالکش، شیشه‌های آن شکسته باشد. اگر شیشه شکسته سریع تعمیر نشود عابرین به این نتیجه می‌رسند که کسی نگران این بنا نیست و نظارتی بر آن نیز وجود ندارد. پنجره شکسته می‌تواند تمایل به شیطنت را در بین نوجوانان ، جوانان و حتی گاهی بزرگسالان بیشتر کند و مجرمین ضمن شکستن پنجره‌های بیشتر، خانه را نیز به تصرف خود در بیاورند.
▫️از این نمونه ها در زندگی روزمره ما فراوان است .در خیابان و منطقه ای که چند تکه زباله ریخته شده باشد زباله ها به شدت افزایش پیدا می کند. عکس این قضیه نیز وجود دارد؛ وقتی وارد محیط پاکیزه ای شوید اگر زباله ای هرچند ریز هم داشته باشید آن را زمین نمی اندازید حتی امکان دارد آن را در جیب نگه دارید تا زمانی که به یک سطل زباله برسید.
▫️توصیف فوق، خلاصه‌ای است از یک نظریه جرم شناسی به نام «پنجره شکسته»، نظریه‌ای که در دهه هشتاد و نود میلادی به کمک شهردار نیویورک آمد تا جرم‌خیزترین مترو جهان را که شهر زیرزمینی خلافکاران و اشرار به حساب می‌آمد سر و سامان بدهد.
جيمز ویلسون و جورج کلینگ دو كارشناس مطرح کننده این نظریه استدلال کردند که جرم نتیجه یک نابسامانی است.
▫️این چنین جامعه‌ای این پیام را منتقل می‌کند که محیط تحت کنترل نیست و در صورت ارتکاب جرم در آن محل، ریسک کشف آن پایین است. طرفداران نظریه پنجره شکسته چنین عنوان می‌کنند که جامعه باید بکوشد تا هیچ موردی از جنس پنجره‌های شکسته نداشته باشد.
▫️ اقتصادی و بازار ایران نیز هم اکنون به چنین دردی دچار شده است و گویا تنها راه چاره کاهش جرائم، برخورد قاطع با متخلفین و پیشگیری از ارتکاب جرم است تا جامعه از این که هست بدتر نشود.
با کوچک ترین نوسانی در بازار ارز بدون اینکه بسامدهای آن به بازار رسیده باشد شاهد آن هستیم که افزایش قیمت ها برخلاف جریان اقتصادی معمول بازار ،از بازار به سمت تولید کننده و وارد کننده حرکت می کند. فروشندگان خُرد از ترس اینکه اگر کالایی را به فروش برسانند باید همان کالا را باقیمت بالاتری از وارد کننده یا تولید کننده بخرند شروع به چرتکه انداختن می کنند و ضرایب نرخ ارز را بر کالایی که مدتها قبل خریداری کرده‌اند می بندد. این افزایش قیمت پس از خرید کالا با نرخ بالاتر نیز صورت می گیرد و عملا نرخ گرانی کالا ۱/۵ تا ۲برابر نرخ تورم ارز خواهد شد. البته رفتار کسبه حاصل تجربه آنها از برخورد عمده فروشان، وارد کنندگان و تولیدکنندگان در جهش های قبلی نرخ نشات می گیرد و آنها هم نمی خواهند سرمایه ثابت خود را از دست بدهند.
▫️عدم نظارت کافی بر بازار و اقتصاد موجب شده است از کسبه خرد تا واردکنندگان و تولید کنندگان بزرگ هر کدام به نحوی و به اندازه بام خود اقدام به تخلف کنند .
نبود قانون کافی، عدم اجرای صحیح قوانین موجود ، عدم ضمانت اجرایی قانون ، عدم تناسب جرم و جریمه ، عدم به روز شدن قوانین و … موجب شده است که هرکسی دست به ارتکاب جرم بزند. برخورد قاطع و سریع با متخلفین اقتصادی ؛چه آن کس که کالای ۵ هزار تومانی را ۷ هزار تومان می فروشد و چه کسانی که اقدام به تخلف های بزرگ می کنند می تواند بازدارنده باشد.
▫️ رییس جمهور در خصوص متخلفین که اقدام به واردات و فروش خودروهای خارجی کرده اند از احتمال یک فساد هماهنگ از طریق مشارکت چند نفر از کارگزاران دولتی، یک شرکت رایانه ای و چند شرکت واردکننده خودرو خبر می دهد اما مردم از این اقدامات سطحی و بدون اعلام نتیجه دادرسی خسته شده اند و متخلفین هم می دانند که خبری از جریمه درخور توجه نیست.
▫️این پنجره شکسته‌ی قانون نیازمند شیشه‌ای شفاف و بدون خش است، حتی اگر شده روزی چند بار عوض شود .باید به متخلفین و قدرتهای پشت آنها فهماند که قانون و قوای سه‌گانه از آنها قوی تر است زیرا مردم را به عنوان پشتوانه خود دارند.
#کانی_حامی_توسعه_پایدار
@kanimagazine
