ایجاد اعتماد لازمه گرفتن آمار معتبر و دقیق از مردم است

دولت ها ، مراکز آمار گیری و هرکس که آمار می‌گیرد باید اعتماد عنصر آمار دهی اش را جلب کند تا فرد بهترین و صادقانه ترین اطلاعات را به او بدهد.

دکتر سهراب دل انگیزان، رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه رازی در گفت‌وگویی با خبرنگار میلکان آنلاین در روز جهانی آمار بیان داشت: مردم به این خاطر در برابر دادن آمارهای درست مقاومت می کنند چون احتمال می‌دهند دادن این اطلاعات به زیان آنها استفاده شود.

وی خاطر نشان ساخت: آمارگیر باید تعاریف و ابزار دقیقی در اختیار داشته باشد و زمان و مکان مناسبی را نیز برای گرفتن آمار انتخاب کند. یک بخش از اعتماد نیز این است که به طرف مقابل این اطمینان را بدهد که اطلاعاتی که شما بدهید محرمانه است و به ضرر شما و کسی دیگری نخواهد بود.

این استاد دانشگاه نقش علم آمار را یک نقش الزامی و اساسی برشمرد و اظهار داشت: اگر این نقش حذف شود سیاست گذاری ها مبهم می شود. ما برای هر فعالیت ریز و درشت صنعتی، کشاورزی، خدمات انسانی، پزشکی، رفاهی، گردشگری و … نیازمند آمار، تحلیل، سیاست گذاری و برنامه ریزی دقیق هستیم. همه عناصر نیازمند اطلاعات دقیق هستند و این اطلاعات توسط آماردانان تعریف، طراحی، ابزارگذاری، بر آورد و برداشت می شود و برای تحلیل گزارش دهی می‌شود. هرچه قدرت آمار بالا برود قدرت سیاستگذاری بیشتر می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه توسعه علم آمار به توسعه سایر علوم کمک می‌کند گفت: یکی از مهمترین نقش هایی که آمار دارد این است که هر بار باید اطلاعات دقیق‌تری را به دست بیاورد. در بخش های انسانی مثل درآمد، هزینه، بیکاری و … دقیق نبودن اطلاعات به نادرست بودن منتهی می‌شود.

دکتر دل انگیزان در پاسخ به اینکه ارائه آمار اشتباه از سوی مدیران و سیاستمداران چه تاثیری در جامعه دارد اظهار داشت: آماری قابل اعتماد است که روش جمع آوری آن قابل اعتماد و مبتنی بر روش‌شناسی دقیق باشد.

آمارهایی که مدیران شفاهی اعلام می‌کنم قابل استناد نیست. حتی برخی هم این آمار را به صورت رسمی اعلام می کند و باز هم ما استناد نمی‌کنیم. آمار هیچ سازمانی به غیر از مرکز آمار ایران بدون ارائه روش شناسی قابل استناد نیست.

وی با اشاره به اینکه برای متخصصین اعتماد کردن به این داده‌ها سخت است گفت: بسیاری از اینها به علت عدم آگاهی کافی مدیران یا کارشناسان و رقابت های غیر منطقی اغراق کردن و غلو در بیان اطلاعات است. این مدیران اعدادی اعلام می‌کنند که مستند نیست و همین باعث می‌شود از نظر آماری قابل اعتماد نباشد.

رییس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه رازی در ادامه بیان داشت: با تغییر سلیقه، ابزار، تخصصی، تکنولوژی و به طور کلی؛ با تغییرات سیستم انسان ها ابزارها و تعاریف آماری باید تغییر کند. اصلاح شود اما باید سازوکاری ایجاد شود که بتوانیم از با آمارهای قبلی هم استفاده کنیم.

وی در مورد بیکاری به عنوان یکی از شاخص‌های مورد توجه کلیه جوامع و دولت‌ها تصریح کرد: باید تعاریف درست و دقیقی به کار برد که این تعاریف نه تنها برای علما و متخصصین تهیه شده باشد بلکه برای مردمی هم که می‌خواهند پاسخ بدهند قابل فهم و درک باشد. مردم برای نرخ بیکاری افرادی را مثال می زنند که نمی تواند هزینه ماهانه زندگی یک خانواده را تامین کند اما مرکز آمار کسی را بیکار می‌داند که به طور مطلق در هفته مرجع حتی یک ساعت هم کار نکرده باشد.

این استاد دانشگاه رشته اقتصاد با اشاره به اینکه در برخی مواقع فشار دولت برای کم نشان دادن نرخ‌هایی که ممکن است اثرات روانی زیادی بر جامعه بگذارد باعث می‌شود تعاریف مبهم و نادقیقی تحمیل شود بیان داشت: در این صورت خود آماردانان این را تایید نمی‌کنند اما مجبورند در سازمان‌های رسمی محاسبه کنند. برخی سازمان‌های بین‌المللی آماری مثلILO که در حوزه کار ، اشتغال و بیکاری در سازمان بین الملل کار می کنند مستقل از دولت ها آمارهایی را ارائه می دهد اما ناچار هستند طوری کار کنند که به اطلاعاتی که از دولتها می گیرند اعتماد کنند. برای همین تعاریفی ارائه می دهند که بیشتر به درد دولت‌ها می خورد تا مردم. وی یکی از علت‌هایی را که دولت ها در ایران موفق نمی شوند نرخ بیکاری را به‌درستی پایین بیاورند را این دانست که با دقت همه ابعاد بیکاری را محاسبه نمی‌کنند و گفت: اگر به صورت دقیق مشخص شود که چه کسانی، از چه سالی، در چه سنی بیکار می شوند و در چه سنی، با چه تخصصی هستند، در چند روز چطور کار می کنند، خیلی ریز و دقیق توسط مرکز آمار استخراج شود قاعدتاً سیاست گذاری روی موضوع اشتغال و بیکاری هم آسان می شود.

این استاد دانشگاه همین اطلاعات نادقیق و ناشفاف را هم  بسیار مهم دانست و بیان داشت: چون با یک شیوه جمع آوری می‌شود و در بین زمان‌ها مقایسه می‌کنند. در بعضی مواقع مرکز آمار ایران شیوه عوض می کند مثلاً در تابستان محاسبه بیکاری در کشور جمعیت ۱۵ سال به بالا قرار داده و در فصل‌های دیگر از ۱۰ سال به بالا بود این یک مقدار آمارها را غیر شفاف می کند و باید تمام سال‌های قبل از این هم برگردد به بالای ۱۵ سال محاسبه که این آمارها باور پذیر شود.

دکتر دل انگیزان در بخشی از این گفتگو گفت: هر بخشی از فعالیت موجود جامعه انسانی نیازمند توجه خاص است. تمام فعالیت‌های ما در یک زیست محیطی انجام شود.  تعامل بین انسان و محیط اگر به نحوی برقرار شود که به محیط زیان برسد و محیط توانایی بازتولید خودش را در زمان معین قابل قبول نداشته باشد عملا پایداری آن محیط را به خطر انداخته این به خطر افتادن و پایداری از طریق اطلاعاتی برای ما آشکار می شود. این اطلاعات باید به صورت دقیق انتخاب و برای محاسبه واگذار شود. باید رابطه فعالیت های خودمان با محیط زیست به‌نحوی سازگار کنیم که هم استفاده کنیم و هم به پایداری آن آسیب نرسانیم. این عناصر و شاخص تامین شده که در محیط یا هر جای دیگری به درد ما می‌خورد با آمار تعریف می‌شود .