شهر امیری – میلکان
طبیعت زیبای بهاری در سال‌های پربارش چشم نوازتر می شود. تا جایی که چشم توان دیدن داشته باشد. سرسبزی انواع گیاهان دارویی و صنعتی را در دل طبیعت می بینی و عطر و بویشان هر رهگذری را سرمست می کند.
اما همین فرش زیبای سبز با گل‌هایی در طیف های رنگی متنوع می تواند حریقی خفته باشد در فصل تابستان که شعله های حریص خود را در دامان طبیعت رها کند.
استان کرمانشاه با داشتن یک میلیون و صد ونود هزار هکتار مرتع مشجر و غیر مشجر یکی از ذخایر گیاهان طبیعی کشور است که منبع دارویی و صنعتی دارند و یکی از خصوصیات چنین منبع گیاهی حجم عظیمی برای چرای دامهای استان است.
اما برای این مخمل سبز که در صورت غفلت حریقی سبز نامیده می شود باید تدابیری اندیشیده شود که بتوان چنین فرصت خدادادی را به بهترین نحو با حفظ آن برای آیندگان مورد بهره برداری قرار داد. بر این اساس هفته نامه میلکان پیگیر این مسئله شده است.
رویش سبز و خطرات آتش سوزی
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه ضمن اینکه بارش های امسال را سبب افزایش تراکم پوشش گیاهی می داند می گوید: تراکم زیاد و غنی پوشش گیاهی تحت مدیریت محیط زیست احتمال آتش سوزی ها را بیشتر می کند و در مقابل آن گسترش و شدت آتش سوزی هم افزایش می یابد و کنترل حریق را بسیار سخت خواهد کرد.
فریدون یاوری با اشاره به پایان فصل بارش و شروع احتمال آتش سوزی های طبیعت می افزاید: خردادماه خطر آتش سوزی بیشتر است بر این اساس ۱۵ تیم واکنش سریع برای اطفا آتش سوزی ها ایجاد شده است و سعی می کنیم از توان نیروی انجمن های مردم نهاد محیط زیست هم استفاده شود و اگر امکانات و توان مالی اجازه دهد در مناطقی که احتمال خطر آتش سوزی بیشتر است از آتش بر هم استفاده کنیم.
وی با اشاره به گردشگری طبیعت و رعایت نکات کاهش خطر آتش سوزی ادامه می دهد: مناطق گرمسیری و منطقه حفاظت شده بیستون بیشترین آمار آتش سوزی سالانه را داشته اند و از گردشگران طبیعت خواستاریم که در حد امکان آتش روشن نکنند و اگر مجبور باشند در مواقع ترک منطقه از خاموش بودن آتش اطمینان حاصل کنند.
آتش چگونه خاک را از بین می برد
مریم مصلحی دکتری جنگل شناسی و اکولوژیکی هم در ادامه با اشاره به اثرات و مشکلاتی که آتش سوزی برای خاک و جنگل ایجاد می کند می گوید: آتش سوزی یکی از رخدادهای مهم و رایج در تمام اکوسیستم های جنگلی و مرتعی است که تاثیرات بسیار پیچیده‌ای بر روی خصوصیات خاک دارد. تغییرات بر روی خصوصیات فیزیکی ( تخریب ساختار و تخلل خاک،افزایش رواناب و فرسایش خاک) تغییرات شیمیایی شامل(کاهش مواد آلی،تبخیر کاتیون ها، تغییر در ذخایر غذایی و چرخه آنها) از نظر تغییر خواص بیولوژیکی خاک شامل( کاهش در گونه های میکرو و ماکروفون ها و کاهش جمعیت میکروبی) که همگی توسط آتش بر روی خاک ایجاد می شود. و می تواند سبب تغییر پوشش گیاهی منطقه گردد.
وی ادامه می دهد: آتش سوزی های شدید همچنین با ایجاد ترکیبات آلی به خاصیت آب گریزی در خاک منجر می شود. آب به میزان کمتری در خاک نفوذ کرده و بازده چرخه هیدرولوژی را کاهش می‌دهد خاک ،آب ، هوا و موجودات زنده از عوامل اصلی و موثر در تعادل و پایداری اکوسیستم مراتع و جنگل ها هستند.
چگونگی بهره برداری از مراتع در قانون
مدیرکل اداره منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمانشاه درباره چگونگی بهره برداری از مراتع استان کرمانشاه به خبرنگار میلکان می گوید: قانونگذار بر اساس قوانین و مقررات در رابطه با ممیزی که در مراتع وجود دارد چگونگی بهره برداری از مراتع را مشخص کرده است.
انشااله کولانی با اشاره به نقش نمایندگان مردم و منابع طبیعی در امربهره برداری از مراتع می افزاید: به شورای اسلامی روستاها که امورات روستاها را به عهده داشته اند به عنوان نمایندگان دامداران روستا در فصلی که ممیزی مراتع باید تمدید یا تجدید شود آگهی می دهیم که میزان مقررات پلاک روستا و میزان منابع طبیعی و زراعت آن پلاک چقدر است و این مسئله از قدیم هم اجرا شده است. بعد از آگهی های لازم و ممیزی های انجام شده و مشخص شدن مالکان و ذی نفعان مراتع و منابع طبیعی حتی مالکانی که در عرف حق بهره برداری از منابع طبیعی را دارند وحق تایید مالک هر مرتعی با تایید شوراهای اسلامی روستا و مردم بومی منطقه است.
کولانی اضافه می کند: بعد از انجام کارهای کارشناسی و ممیزی های صورت گرفته و حتی مشخص شدن مالک مراتع اشخاصی که جا مانده اند پس از اینکه شکل و تصویر واقعی ممیزی مراتع مشخص شد با روستاییان به گفت و گو می نشینیم که هر فردی سند مرتع خود را بگیرد و اسناد روستایی به خود روستاییان برای حفاظت و بهره برداری از منابع طبیعی داده می شود. و البته ظرفیت و میزان چرا دام در مرتع هم مشخص می گردد.
وی در ادامه می افزاید: در اینجا سطح مراتع بسیار زیادی با تعامل و همکاری شوراهای اسلامی صاحبان مراتع و افرادی که در عرف ذی حق هستند نسبت به مرتع پلاک این حق به آنها مرتع داری واگذار شده است.
طرح های بهره برداری از مراتع
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمانشاه در باره طرح های حفظ و نگهداری و بهره برداری از مراتع اظهار می کند: در این قضیه طرح های مرتع داری را تهیه می کنیم. طرح های مرتع داری که تهیه می شود یک سری آیتم های اجرایی و عملیاتی کار برای بهره برداران و اقتصادی بودن و توانمند سازی جوامع محلی در این طرح ها مشخص می شود اگر طرح قدیمی باشد می‌آییم طرح را اصلاح می کنیم اگر طرح جدید باشد ما می آییم بر اساس آن تدابیری که لازم است و کارشناسان ما می بینند طرح را تهیه می کنیم طرح که تهیه شد در اختیار شورای روستاها یا نماینده دامداران روستایی و عشایری قرار می گیرد و بعد از این می آییم با نشست های آموزشی در مورد ورود و خروج دام و چگونگی بهره برداری از مرتع صحبت می کنیم.
وی با اشاره به پربارش بودن نزولات آسمانی در سالجاری و افزایش تراکم گیاهان در طبیعت می گوید: با توجه به اینکه هر ساله در ستاد بحران برنامه هایی تشکیل می شود سال ۹۷ متفاوت تر از همه سال‌ها بود چرا که با ریاست استاندار و سایر دستگاه های زیربط جوامع محلی انجمن های مردم نهاد و شوراها وبهره برداران آموزشهایی صورت گرفت و توانستیم تا آنجا که ممکن است از پتانسیل های آنها استفاده کنیم و این موضوع باعث شد که سال گذشته نسبت به سال۹۶ از لحاظ تعداد ۵۲ درصد و از لحاظ سطح ۸۲ درصد کاهش آتش سوزی داشته باشیم.
کولانی همچنین افزود: ۱۴پاسگاه ویژه در ۱۴ شهرستان داریم و ۱۷ پاسگاه عملیاتی درسطح استان داریم و با فرمانداران و شوراهای روستایی و روستاییان برنامه ریزی می کنیم که در موارد آتش سوزی اقدامات لازم صورت بگیرد.
ورود و خروج به مراتع با اجازه
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمانشاه نیز در مورد نحوه اجازه چرا به دامداران در مراتع استان می گوید: یک میلیون و ۱۹۰ هزار هکتار مرتع مشجر و غیر مشجر داریم که ۵۲۷ هزار هکتار جنگل هم جز مراتع مشجر ما محسوب می شوند. در تمام اینها ممیزی مرتع داریم که چه کسی مرتع دارد چند راس دام دارد و ورود و خروج آن به مرتع چه زمانی است.
مرتع جز انفال است امانت امام زمان است و ما برای آن بهره بردار تعریف کرده ایم . حتی هر زمان بهره بردار فوت کند وارثش می آید و جایگزین می شود.
حمیدرضا الفت میری در مورد چگونگی چرای دام در مراتع می افزاید:بر اساس ظرفیت مرتع مشخص است چه میزانی دام در آنها برود و مالکان هر مرتع مدارکی دارند و یا حقوق عرفی دارند حتی مجوز بهره برداری از معدن هم برای دخل و تصرف به مرتع نمی دهیم مگر اینکه حقوق صاحب مرتع تعیین و خسارت آن را بدهد.
الفت میری ادامه می دهد: اینکه بگوییم کسی وارد مرتع نشود قانون به ما اجازه نمی دهد ما فقط برای ورود و خروج مراتع زمان می گذاریم. فصل گل دهی و تولید بذر علف ها را در نظر می گیریم و این زمانبندی در قدیم هم بوده است سپس از ۱۵ اردیبهشت ماه به بعد اجازه ورود و خروج دام به مراتع با توجه به ظرفیت تعداد چرای دام در آن مرتع را خواهیم داد. این نحوه زمانبندی کردن سبب امتداد و استمرار حیات طبیعت مراتع خواهد شد.
حفظ اکولوژی منطقه و کنترل چرای دام
این کارشناس منابع طبیعی و آبخیزداری استان می گوید: اگر بخواهیم اکولوژی منطقه و مراتع را حفظ کنیم باید ورود و خروج دام به مراتع را مدیریت کنیم برای همین در مناطقی که از نظر پوشش گیاهی و گونه های گیاهی بحرانی اند محدودیت هایی می گذاریم و امکان قرق منطقه هم وجود دارد. در مقابل به دامدارانی که نیاز به چرای دام در آن منطقه دارند جو و علوفه می دهیم.وی ادامه می دهد: اینکه بگوییم ما اجازه چرای دام ها را در مراتع نمی دهیم اصلا درست نیست. چرا که حدودا سه میلیون دام داریم که از این منابع تغذیه می کنند و این مراتع تنها منابع ارگانیک و تولید گوشت کشور هستند پس ما با ممنوعیت جلوی یک کار اقتصادی را برای کشور نخواهیم گرفت.
وی در پایان افزود: پس ما نمی توانیم کشورمان را از یک ثروت خدادادی که ارگانیک هست محدود کنیم ولی باید طوری مراتع را مدیریت کنیم که ظرفیت آن مرتع را داشته باشد وظیفه ما اول حفاظت بعد مدیریت ورود و خروج د امدار و سپس احیای مرتع است.کنترل مسیر ورود و خروج دام هم داریم که حتما در زمان مقرری که پروانه چرای دام اجازه داده است ورود و خروج کنند و هر سامانه ای صاحب خودش اجازه چرای دام دارد و این ساختار مثل یک فرش بافته شده است.
