علی فعله گری
مدیر کل سابق میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری استانهای کردستان و کرمانشاه
در خبرهای استان کرمانشاه از لغو جشنواره موسوم به انار اورامان ، که بر خلاف سالهای قبل ، قرار بود در هتل پارسیان کرمانشاه برگزار شود ، شنیده شد.این جشنواره طی سه یا چهار سال گذشته در بخش باینگان پاوه و روستای گردشگری زردویی برگزار می شد.در این راستا چند نکته به ذهن متبادر می شود که به بیان آن می پردازم:
روز چهارشنبه ۲۳ آبانماه به منظور شرکت در رویداد فرهنگی بناهای تاریخی صندوق احیاء به استان یزد ، شهرستان تفت سفر کردم.این جشنواره تحت عنوان “جشنواره انار تفت” در باغ نمیر (صدری) این شهر برگزار گردید و جمعیت بسیار زیادی از گردشگران و مردم شریف شهرهای تفت و یزد و تمامی مسئولین استان از جمله معاونین عمرانی و سیاسی امنیتی استانداری یزد ، فرماندار ، شهردار و اعضای شورای شهر ، مدیران کل میراث فرهنگی و جهاد کشاورزی استان و خیل عظیمی از مردم خونگرم منطقه در آن حضور داشتند.طبق معمول تمامی مراسمها، ابتدا مجری خوش ذوق برنامه با اشعاری از شاعران معروف و بومی آن شهرکار خود را آغاز کرد و سپس با سخنرانی تعدادی از مسئولین ، علیرغم کمی سردی هوا در محوطه بی نظیر باغ ، مراسم ادامه پیدا کرد.گروه موسیقی سنتی با خواندن اشعاری زیبا از شاعر معروف شهر ، موجب تحسین همه مهمانان شدند.بیش از چهل غرفه در طرفین حوض بزرگ باغ نمیر از صنایع دستی و محصولات و مشتقات فرآوری شده از انار منطقه به ارائه محصولات بکر و قابل توجه خود پرداخته و به نیکی به تبلیغ خلاقیتهای خود می پرداختند ، از پودر انار ، پودر گوجه فرنگی و سایر محصولات باغی ، رب انار ، ترشی انار ، لواشک انار و آش شلی با انار گرفته تا پودر دانه های خشک شده انارهای با کیفیت پایین تر که خود بسیار جالب توجه بود و خواص بی نظیر آن که به معروفیت انار تفت دامن زده بود و انواع و اقسام محصولات فرآوری شده با بسته بندیهای فوق العاده که حتی توان رقابت بالایی با محصولات خارجی را داشتند و قابلیت صادرات را نیز دارا بودند.این سخت کوشی و فعالیتهای مستمر کشاورزان و باغداران یزدی و تفتی مورد توجه تمامی مهمانان و شرکت کنندگان قرار گرفت و به نظر می رسید که اهداف برگزاری جشنواره بیش از حد تصور مسئولین برگزارکننده ، محقق شده است.
در ادامه مراسم که البته چهره های مذهبی و مسئولین امر هم در آن حضور داشتند ، با تجلیل از هنرمندان و عکاسان و باغداران نمونه شهرستان ادامه پیدا کرد و این اوضاع و احوال با هنرنمایی دخترکان هشت نه ساله که ملبس به لباسهای سنتی اقوام مختلف استان از جمله زردشتیان بودند ، حال و هوایی خوب و با نشاط به مجلس داد و شعر خوانی زیبای آنها که سبدهایی از انار در دست داشتند ، بسیار مورد توجه و تشویق مهمانان قرار گرفت.این مراسم با شکوه و بدور از هرگونه حاشیه ای ، در تقویم رویدادهای سالیانه ادارات کل میراث فرهنگی و جهاد کشاورزی در شهر تفت و صندوق احیاء به ثبت رسید و مقرر شد در سالهای آتی نیز به همین منوال به اجرا درآید و ناگفته پیداست که با همتی که از مسئولین اجرایی و استان دیده شده قطعا در سالیان آتی بعنوان یکی از جاذبه های مشهور یزد گردشگران داخلی و خارجی فراوانی را جذب خواهد کرد.
- علت لغو مراسم و جشنواره انار اورامان یا زردویی یا…در استان کرمانشاه چه بوده است؟و چه آسیب هایی از سالیان قبل ، باعث شده که امسال با موضع گیری ائمه جمعه و جماعات ، ابتدا با تعجیل در تصمیم گیری ، مکان اصلی و سنتی آن بعد از چند دوره برگزاری به مرکز استان تغییر کند و سپس متاسفانه به بهانه بدی شرایط آب و هوایی خبر از لغو کلی آن شنیده شود؟!در این راستا چند نکته مهم قابل بحث است:
الف:آیا کمیت و کیفیت انار تولیدی در اورامانات و بخش باینگان پاوه ، جوابگوی انتظارات شرکت کنندگان در این مراسم بوده و هست؟و آیا می توان این محصول باغی استان را به سایر نقاط کشور و یا حتی خارج از کشور صادر کرده و شناساند.در حالیکه سالهاست انار تولیدی شهرهای ساوه و یزد و شیراز در داخل کشور مشتریان خاص خود را پیدا کرده و حتی بازارهای خارج از کشور را نیز در اختیار خود گرفته است؟.البته در اینجا بایستی اذعان نمود که نگارنده که در خلال سالهای ۹۲ تا آخر ۹۴ مسئولیت اداره کل میراث فرهنگی استان را به عهده داشتم و چندین سفر کاری و شخصی به این مناطق را توفیق داشتم ، حقیقتا انارهای این مناطق دارای کیفیت بسیار بالایی بودند و به راحتی توان رقابت با محصولات سایر نقاط کشور را هم به خوبی داشتند هر چند نیاز به تبلیغ و حفظ کیفیت همیشه مورد تاکید بوده است.
ب:آیا تولیدکنندگان و باغداران زحمت کش این مناطق ، فکری برای محصولات و مشتقات فرآوری شده از انار تولیدی خود کرده اند؟ و یا ادارات جهاد کشاورزی و ادارات ترویج آنها مشاوره و یا برنامه ای در این راستا تدوین کرده اند؟به نظر می رسد با توجه به کمبود اراضی قابل کشت و علیرغم سخت کوشی و زحمات بسیار طاقت فرسای مردم شریف این مناطق ، که در شیبهای کوهستانهای زاگرس باغهای پله کانی را با چیره دستی ایجاد کرده اند ، انار تولیدی در این مناطق فعلا فقط کفاف مصرف داخل منطقه را میکند یا حداکثر می تواند نیاز استان را فراهم نماید و این مسئله قابل بحث است و برگزار کنندگان عزیز این مراسم می بایست مطالعات لازم را در این خصوص داشته باشند تا خدای ناکرده اهداف مورد نظر خود را در جذب گردشگر از دیگر مناطق یا حتی خارج از کشور را تحت الشعاع قرار ندهد و نتیجه معکوس حاصل نگردد.هر چند بازدید از همین باغهای پلکانی نیز خود می تواند یک جاذبه گردشگری باشد و در کنار آن میتوان به معرفی فرهنگ غنی قوم کورد در این مناطق نیز پرداخت.
۲٫در ابتدای بحث در بند یک اشاره ای به موضع گیریهای صورت گرفته نمودم.پر واضح است که اجرای این جشنواره و کیفیت برگزاری آن علیرغم زحمات مجریان محترم ، تا حدودی محل تامل و بحث بوده است و برگزارکنندگان محترم می بایست از همان ابتدا با در نظر گرفتن حساسیت های مطرح در این شهرستان و استان ومنطقه اورامانات با زیرکی و ذکاوت کامل تا جایی که مقدور بود از بروز این حساسیتها ممانعت بعمل می آوردند.با نگاهی به چند دوره قبلی و تصاویر و مستندات این مراسم قابل اشاره است که یک نوع نگاه شبهه ابزاری به نوع پوشش و لباسهای فاخر بانوان محترم کورد این مناطق وجود داشته و تقریبا از لباسهای مردانه سنتی کمتر استفاده شده است و شیوه اجرایی مراسم و قرارگیری وچینش برخی از شرکت کنندگان و بروز حواشی نه چندان قابل اهمیت برای نوع و اصل پوشیدگی که مختص لباس زنان کورد است و تحت الشعاع قراردادن جو برگزاری مراسم ، در واقع اصل موضوع تبلیغ برای انار تولیدی اورامان و زردویی را کاملا تحت تاثیر قرار داد و بیشتر از اینکه این محصول شگفت انگیز باغی استان و شهرستان مورد توجه قرار گیرد ، عمده توجهات به این میزبانان محترم قرارگرفت ، هر چند اشاره به این مطلب اصلا به معنای نفی ارزش شناسایی فرهنگها و آداب و رسوم و فولکلور و لباس فاخر سنتی اقوام کورد نیست ، که صد البته همانها خود به تنهایی هر کدام جاذبه های خاص فرهنگی و گردشگری این مناطق است و شایسته است به خوبی معرفی و تبلیغ هم بشوند.ولی چون مبنای عملکردی اینگونه مراسمها تبلیغ و شناساندن یک محصول منحصر به فرد و خاص کشاورزی و باغی است و در قالب توریسم کشاورزی و باعبانی می گنجد ، بایستی انتظار عکس العملهای ناشی از حواشی اینگونه مراسمها را نیز داشت وبرگزارکنندگان محترم که از جوانان خوش فکر و خوش ذوق منطقه نیز هستند بهتر بود که تجارب خود را بیشتر نموده و ضمن جلب مشارکت ادارات کل مرتبط از استانهای دیگر نیز کسب تجربه نموده و با یک برنامه ریزی منسجم و توجیه مسئولین امر نه تنها حمایتهای مادی آنها را جلب می نمودند بلکه با این رویدادسازی خوب و معتبر حمایت معنوی آنها را نیز بدست می آوردند و با خیالی آسوده این رویداد را در تقویم مناسبتهای گردشگری استان به ثبت می رساندند و برند گردشگری استان کرمانشاه و شهرستان پاوه و اورامانات را به تمام کشور و دنیا می شناساندند…
