دکتر سهراب دل انگیزان
مدل کسب و کارهای تجاری در ابتدا یک وجه دو لایه دارد. لایه زیرین شامل زیر ساختها و لایه بالایی شامل لایه الزامات تجاری و قانونی مدل کسب و کار است. خود لایه زیرین شامل زیر ساختهای سخت و زیر ساختهای نرم میگردد و لایه بالایی شامل چندین زیرلایه و جزء اصلی میگردد. در لایه زیر ساختهای سخت که مبنایی ترین لایه هستند دسترسی به بازارها، دسترسی به مشتریان، دسترسی به تکنولوژی و دسترسی به تأمین مالی، آب، برق، انرژی و ارتباطات فراگیر قرار میگیرند و در لایه بالاتر زیر ساختی نهادی کسب و کار شامل حقوق مالکیت، لایسنسهای قانونی، پروتکلهای فعالیت، قوانین و مقررات، نهادهای غیر رسمی و عرف تجاری میگردد.
مدل کسب و کار تجاری نیز خودش در ابتدا یک زیر لایه اصلی به نام مالکیت دارد. پس از مالکیت که تعیین کننده اصلی ترین و مسئولیت پذیر ترین عنصر حوزه کسب و کار به شمار میرود، مجوزهای قانونی اختصاصی و محدودیتهای محیطی و زیست محیطی قرار میگیرند. پس از این قسمت لایه های بعدی مدل کسب و کار تجاری شامل بخشهای مشتریان، ارزشهای پیشنهادی، کانالهای ارتباط با مشتری و کانالهای توزیع، ذینفعان، شرکای کلیدی، فعالیتهای کلیدی،ساختار مدیریتی، ساختار تأمین مالی، ساختار فروش، منابع کلیدی، ساختار درآمد و ثروت آفرینی و ساختار هزینه قرار خواهند گرفت.
شهرها به عنوان اصلی ترین مجموعه انسانی و اجتماعی -در برگیرنده انسانها و کسب و کارهای آنها- باید برای آسایش و رفاه ساکنان خود بهترین و موفق ترین کسب و کارها را در خود جای دهند و به این منظور باید که بهترین زیر ساختهای سخت و نرم را برای کسب و کارهای شهری تأمین نمایند. این رابطه دوطرفه است و پس از موفقیت کسب و کارهای شهری، آنها نیز با پرداخت درست، کافی و به موقع عوارض شهری خود، نسبت به تأمین مالی شهرداری ها اقدام خواهند نمود. قابل ذکر است شهرهای ضعیف، کسب و کارهای ضعیف دارند و شهرهای قوی کسب و کارهای قوی. همین است که شهرهای توسعه نیافته از جذب نخبه گان و سرمایه باز میمانند. این موضوع باعث میگردد که در چارچوب فرایند رشد و توسعه شهری، شهرهایی موفق شوند و سرمایه های انسانی، نخبه گان، نیروهای خلاق و ماهر و نیز سرمایه های مادی شامل پول و حضور سازمانها و شرکتهای معتبر را تجربه کنند که برای حضور این کسب و کارها بهترین شرایط محیطی، زیر ساخت و آسانترین شرایط فعالیت و حمایت را تأمین کرده باشند.
کسب و کارهای شهری متعلق به شهروندان یک شهر هستند و ذینفعان اصلی آنها حتی اگر مالکان آنها بیرون از فضای جغرافیایی شهر باشند، مردم همان شهر خواهند بود. این کسب و کارها خدمات و محصول تولید کرده و اشتغال خلق مینمایند. اشتغال درآمد ایجاد میکند و رفاه از درآمد بالاتر شهروندان شکل خواهد گرفت. فقر و بیکاری در اثر رونق کسب و کارهای یک شهر و جذب نخبه گان و سرمایه های متفاوت مادی و معنوی و نمادین به یک شهر کاهش خواهد یافت. این چرخه در صورت نهادینه شدن و تکرار، فرایند توسعه شهری را شروع و تداوم خواهد بخشید. لذا بزرگترین وظیفه شهردار و شورای شهر این است که کسب و کارهای شهری را رونق دهند.
در شرایط کنونی برای همه شهرها توصیه میشود که یا شهردارانی انتخاب شوند که دارای تخصص حوزه کسب و کارهای شهری هستند و یا اگر مهندسان همچون گذشته شانس بیشتری برای شهردار شدن دارند، توصیه میگردد که مهارتهای تحلیلی و شناختی شهرداران و اعضای شوراهای شهر را نسبت به حوزه های کسب و کارهای شهری تقویت نمایند و گسترش دهند. معاونتهای عمرانی استانداریها در این بخش وظیفه اصلی هدایت و تقویت مهارتهای مورد نیاز مدیرتهای شهری و شوراها را به عهده دارند که امید است به این حوزه توجه مناسب داشته باشند.
